Kenton Lee, ABŞ-da yaşayıb, orada da universiteti bitirib, daha sonra Keniyada bir kimsəsiz uşaqlar evində işləyirmiş. Bu zaman dar ayaqqabılarla gəzən kiçik uşaqları görüncə çox sıxılır və görünce təşəbbüskar olmağa qərar verir. Ölkəsinə dönəndən sonra The Shoe That Grows (böyüyə bilən ayaqqabılar) proyekti üzərində işləyir və xəyalındakı məhsulu dizayn edir. İndiyə qədər qazanc məqsədi güdməyən təşkilatı Because Internationalla 80 ölkədə 70 min uşaq üçün “böyüyə bilən ayaqqabı” çatdıran Lee, “Bir cüt ayaqqabı ilə həyatları dəyişdirmək böyük bir xoşbəxtlikdir” deyir.
ABŞ-ın kiçik bir şəhəri olan Idaho’da yaşayan Kenton Lee, universiteti bitirdikten sonra dünyanı gəzib dolaşmaya başladı və inkişaf eləməkdə olan ölkələrdə nələr olduğunu kəşf etməyə çalışıb. Keniya’da yaşayarkən kimsəsiz uşaqlar evində çalışmağa başladığında həyatını dəyişdirə biləcək bir vəziyyətin şahidi oluri: Uşaq evindəki balacalar, ayaqlarına kiçik gələn ayaqqabılar geyirdilər. Bu vəziyyət ona “böyüyən ayaqqabılar” düzəltmək fikrini verdi. Bunun üçün Lee, əvvəlcə, 2009-cu ildə, qazanc məqsədi güdməyən, sırf uşaqlara kömək etmək üçün Because International adlı bir təşkilat qurdu. 2014-cü ildə “böyüyən ayaqqabı” məhsulunu inkişaf etdirən The Shoe That Grows proyektini həyata keçirdi.. Ancaq, Lee’nin təşəbbüskarlıq hekayəsi sadəcə böyüyən ayaqqabılarla məhdudlaşmır. O, indi də 0-5 yaş arasında uşaqları milçəklərdən qorumaq üçün xüsusi bir yataq üzərində işləyir. Üç Afrika ölkəsində məhsulu yoxlayan Lee, bu il içində bu ptoyekti də həyata keçirməyə çalışır. Kenton Lee ilə təşəbbüskarlıq hekayəsini və gələcək proyektləri barədə danışdıq:
-Ayaqqabılarınız neçə uşağa çatdırıldı?
-80 ölkədə 70 min ayaqqabını uşaqlara çatdırdıq.
-Əvvəlcə, özünüz haqqında məlumat veriniz, bu barədə bizə nə deyə bilərsiniz?
-ABDŞ-ın kiçik bir rayon mərkəzində, Idaho’da yaşayan adi bir adamam. Nampa Idaho’da Northwest Nazarene Universitetini bitirmişəm. Ardınca da, dünyanı görmək üçün səyahət elədim. Ekvator’da səkkiz ay yaşadım. Daha sonra, Keniya’da kiçik bir kimsəsiz uşaqlar evində işləməyə başladım. Burada yaşayarkən də “The Shoe That Grows /Büyüyen Ayakkabı”fikri meydana gəldi.
-Yaxşı, sizdə bu fikir necə yarandı?
-Əslində gözlənilmədən oldu. Bir uşaq evində uşaqlarla gəzməyə çıxmışdım. Ağ paltarlı balaca bir qız diqqətimi çəkdi. Gördüm ki, ayağındakı ayaqqabılar çox kiçikdir. Bu məni şok elədi. Sonra fikir verdim ki, bir çox uşağın ayaqqabıları belədir… Ora çox kasıb yer idi, bu vəziyyət məni çox təəccübləndirmişdi. Bu məsələni həll edilməli olan bir problem olaraq qəbul elədim. Bu vəziyyəti dəyişdirə biləcək fikirlər üzərində düşünməyə başladım. Daha sonra öz şəhərimə qayıtdım və bu problemə daha çox konsentrasiya oldum.
-Sonrakı proseslər necə oldu?
-Çox uzun bir proses oldu. Bu fikri həyata keçirmək düz 6 ilimi aldı. Belə ayaqqabılar istehsal eləməyin yollarını axtardıq. Bütün bu müddət ərzində bu prosesdə bir neçə min ayaqqabı üzərində işlədik. Bunların hamısı öz evimdə idi və dünyadakı ehtiyacı olan uşaqlara çatdırmağı planlamağa başladıq. İki il öncə isə, 80 ölkədə 70 min ayaqqabı düzəltməyə nail olduq. Hazırda The Shoe That Grows adlı təşkilat ilə kiçik bir kollektivimiz var. Bu işi Idaho’da, mənim şəhərimdə edirik. Açığını desəm, bu mənim üçün gözlənilməz bir səfər idi və bir cüt ayaqqabıyla kiçik həyatları dəyişdirmək böyük bir xoşbəxtlikdir.
-Qazanc məqsədi güdməyən bir təşkilat olaraq ianələrlə irəliləyirsiniz amma başlangıç sərmayəsini necə əldə elədiniz?
-Mənim kiçik şəhərimdə sosial fəaliyyətlər, kompaniyalar vasitəsilə bir miqdar pul yığdıq. Bu mənim xəyalım idi və yoldaşımla eşimle birlikdə biz də pul yatırdıq. Başlanğıcda çok miqdara ehtiyac yox idi. Kiçik miqdarlarla bu işə başladıq. İki il öncə isə, dünyanın hər yerindən ianə pullar gəlməyə başladı. İnsanların təşkilatımıza belə qatqılarda olduğunu görmək çox motivasiya edici oldu.
-Təşkilatı qurarkən hansı çətinliklərlə qarşılaşdınız və bunların hdəsindən necə gəldiniz?
-Fürsətləri necə böyüdə biləcəyimiz problemi ən əsas məsələ idi. Kiçik sərmayəmiz, kollektivimiz və imkanlarımız var idi. E-mail və ya telefonla sifarişlər gəlirdi amma bu tələbləri kiçik sərmayə ilə yerinə yetirmək bunları çox çətin idi. Bu prosesləri avtomatlaşdırınca bir qədər rahat oldu. Bizimlə işləməyə razı olan könüllülər tapdıq. Uzun müddət çox aktiv şəkildə işlədik. Bütün bunların nəticəsində daha yaxşı bir mvqe əldə elədik. Şirkət işlərini yoluna qoymağımız isə bir neçə il çəkdi.
-Ayaqqabıları uşaqlara necə çatdırırsınız?
-Biz ayaqqabıları distribütorlar vasitəsilə göndərmirik. Uşaq təçkilatları vasitəsilə ehtiyacı olanlara çatdırırıq. 6 min fərqli vasitəçi ilə işləmişik.
“İNNOVASİYA, PROBLEMLƏRƏ HƏLL GƏTİRMƏKDƏDİR”
İnnovasiya həm insanlara yardım etmək həm də işi bir mövqeyə gətirmək üçün çox vacibdir. Daha artıq innovativ məhsullarla həyatımız daha yaxşı ola bilər. Daha sağlam insanlar ola bilərik, daha çox uşaq məktəbə getmə şansı qazana bilər.
“ÇOX YARADICILIĞA GƏRƏK YOXDUR”
İnnovativ olmaq üçün çok yaradıcı olmaq gərəkli deyil. Bill Gates ya da Steve Jobs olmanız lazım deyil. İnnovasiya, problemlərə həll tapmaqdır. Mənim öz əhvalatımda olduğu kimi, işlədiyim yerdə problem grdüm və necə həll edəcəyim barədə həll yolu tapmağa çalışdım
“Dinləməyi bacarmaq lazımdır”
Mən elə də yaradıcı, sənətkar bir insan deyiləm. Bu səbəblə də məncə, hər kəs bunu edə bilər. Yaxşı bir dinləyici olmaları və ətraflarındakı problemlərə qarşı gözlərinin açıq olmaları yetərlidir. Sonra bunlara həll tapa bilərlər. Belə vəziyyətə sadəcə iş olaraq baxılmamalıdır. İnsanlara kömək etmək ən vacib məsələdir.
“Fikrinizdən geri dönməyin”
“DURMADAN ÇALIŞIN” Hər hansı bir şəxsin çox işləyərək və insanlara yaxşı davranaraq hər işi görə biləcəyinə inanıram. Mən balaca bir şəhərdə yaşayan sadə bir adamam. Çok çalışaraq və insanlara yaxşı davranaraq xəyal etdiyim işi qurdum. Bunu hər kəs eləyə bilər. Əgər yaxşı bir fikriniz varsa, bunu gerçəkləşdirmək üçün dayuanmadan çalışın. Hər zaman işlər yolunda getməyə bilər və xəyallarınızı gerçəkləşdiurmək uzun müddət ala bilər. Önünüzə çətinliklər çıxa bilər, rədd edilə bilərsiniz, sizi durduracaq bir çok şey yolunuza çıxa bilər. Amma fikrinizin bir roblemi həll elədiyini düşünür və bu fikrə inanırsanız, ylunuza davam edin.
“Təşəbbüslərə dəstək verəcəyəm”
Məsələn, bizim bizim üçün fikrimizi inkişaf etdirmək düz 6 il surdu. Fikrinizin arxasıya gedin. Bundan sonar, Because International təşkilatı üçün daha çox təşəbbüskarlar tapıb insanların problemlərini həll edəəcək innovativ məhsullar icad eləmək istəyirəm. Onlara lazımlı qaynaq, məsləhət və sərmayə verbp fikirlərini məhsullaraçevirmək istəyirik. Mənə fikrimi inkişaf etdirmək üçün bir çox şəxs yardım etdi. Mən də dünyanın başqa yerində yaşayan fikirlərə dəstək vermək və proyektlərinin həyata keçməsinə yardım eləmək istəyirəm.
-Yeni layihəniz varmı?
-Bednet adlı məhsulumuz, 0-5 yaşındaki uşaqları milçəklərdən qoruyan özəl bir yataqdır. Hazırdan prototip halındadır.
-The Shoe That Grows ilə əlaqəli gələcək planlarınız nədən ibarətdir?
-Dizayn elədiyimiz ayaqqabılara fərqli xüsusiyyətlər artırmağı düşünürük. Soyuq havada geyinilə biləcək botinkalar hazırlamaq istəyirik. Fərqli ölçülərdə botinka və ayaqqabılar düzəltmək istəyirik. Bu məhsulları sadəcə uşaqlar üçün deyil, böyüklər üçün də hazırlamaq istəyirik. Ayrıca olaraq, pərakəndə satışlarla bunu müştərilərə çatdırmaq istəyirik. Maliyyə cəhətdən geri dönüşümü olan proyektlər hazırlamaq istəyirik. Yenə də, bu övzuda çalışmalar ola bilərBU fikrin təsir elədiyi hər kəslə əlaqəyə keçmək istəyirik. Bir sonrakı addım istehsal olacaq. Ayaqqabıları istehsal eləmək üçün fabric qurmağa başlayacağıq. Efiopiya’da kiçik bir fabric quracağıq və ordan Afirkaya məhsul çatdırmaq asan olacaq. Başqa bir yandan, Haiti də, ayaqqabılarımızı istifadə edən başqa bir ölkədir. Orada da, kiçik ölçüdə olsa belə bir istehsal qurmağı planlayırıq. Bir neçə il içində, bir neçə ölkədə ayaqqabıların istehsal olunub paylanılması üçün işlər görəcəyik.
-The Shoe That Grows layihəsindən başqa ideyanız da varmı?
-Bəli, hazırda Bednet adlı məhsul üzərində çalışırıq. Bu məhsul, 0-5 yaşına qədər olan uşaqların milçəklərdən qorunması üçün xüsusi bir yataqdır.İndiyə qədər 20 prototip inkişaf etdirdik. Üç Afrika ölkəsində 10 məhsulu sınaqdan keçiririk. Bu il ərzində bu proyekti həyata keçirməyi planlayırıq.
-Təşəbbüskarlıqda bundan sonrakı addımlarınız nələr olacaq?
-Bunu mən də bilmirəm amma, hamını dinləyirik. Dünyanın hər yerindəki paylayıcı, təşkilat və sponsorlarımızla danışırıq. Onlardan gələn fikirləri qiymətləndiririk. Məhsul inkişaf etdirmək üçün innovasiyaya həqiqətən inanırıq. Uşaqların həyatını necə yaxşılaşdırcağımız barədə fikirləri daim araşdırırıq.
“Çox yox cavabı almışıq…”
Məhsul üzərində çalışmağımız 6 ilimizi aldı. İlk zamanlar çox rədd edilirdik. Bir çox adam bu fikri həyata keçirə biləcəyimizə inanmırdı. Amma mən uşaqlarla yaşayarkən hər şeyi gözlərimlə görürdüm və fikrimə çox inanırdım. İlk illərdə sadəcə məhsulumuzu inkişaf etdirməklə məşğul idik. Təşkilatı qurduq.
“HƏLƏ DƏ MÜKƏMMƏL DEYİLİK” Kiçik bir qrudan ibarət kollektiv və könüllülərlə məhsulu necə inkişaf etdirmək fikri üzərinə beyin yorduq. İki il öncə strukturu qurduq. Məhz bu dövrdə mənim ən yaxşı dostum öz rofessional karyerasını tərk edib təşkilatımıza qatılaraq dəstək verməyə başladı. Onu işimizə ortaq olaraq almağım işimizə çox kömək elədi. Bir birimizi tamamladıq. Məhsulumuz və mesajımız bəlli idiAyaqqabısı olmayan uşaqlara hazırladığmız məhsulu vermək…Hələ də mükəmməl deyilik amma önəmli bir məsafə irəlilədiyimizi düşünürəm.